Wednesday, October 22, 2008
۴۰ سال پیش همزمان با انقلاب سبز٬ اتفاق دیگری نیز افتاد. با تولید کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی مدرن٬ تولید غلات و محصولات غذایی گیاهی افزایش چشمگیری پیدا کرد که موجب انفجار بمبی شد به نام: افزایش جمعیت.
ولی امروزه به نظر میرسد که عصر کشاورزی مبتنی بر مواد شیمیایی به انتهای خود نزدیک میشود. سرانه تولید بر واحد سطح مدتهاست بدون افزایش چشمگیری٬ تقریبا ثابت باقی مانده٬ در حالیکه تقاضا بیش از همیشه٬ رشدی تصاعدی دارد. نمودار رشد تولید محصولات غذایی و رشد جمعیت را ببینید:
دهه شصت: انقلاب سبز موجب افزایش محصولات کشاورزی شد.
سال ۲۰۰۸: محصولات تولیدی دیگر جوابگری نیاز بشر نیستند.
البته این روند تا حدودی قابل اصلاح است. بیوتکنولوژی و دانش ژنتیک و همچنین اصلاح قوانین تجارت برای تسهیل انتقال مواد غذایی میان کشورها میتوانند تا حدودی این نمودار را اصلاح کنند. انسان در حال اعمال فشاری وحشتناک بر منابع طبیعی برای تغذیه خود است. البته خبر خوبی هم در این میان وجود دارد و آن این است: ظرفیت ما برای نوآوری تقریبا به اندازه اشتهای ما برای خوردن بی انتهاست. وقتش است که انقلاب سبز دیگری در زمینه کشاورزی راه بیافتد.
ولی آیا دانش میتواند مشکل ما در مورد غذا حل کنید؟ آیا دانش میتواند غذایی کاملا مغذی٬ شبیه آنچه فضانوردان مصرف می کنند برای ما بسازد؟ البته که می تواند. ولی محصول چیزی خواهد بود شبیه «قرص نان مغذی». این محصول که همین الان در بعضی ایالات آمریکا به زندانیان انفرادی به عنوان غذا داده میشود٬ به قدری «دل به هم زن» است که همین حالا چندین پرونده دعاوی درباره آن در دادگاهها در جریان است. این محصول که ترکیبی است از ۶ برش نان گندم سبوس دار٬ ۳۷۳ گرم کنسرو اسفناج٬ ۲ فنجان لوبیا٬ ۲۴۸ گرم شیر بدون چربی٬ ۱۸۶ گرم سیب زمینی٬ ۱۸۶ گرم رب گوجه فرنگی٬ ۱۲۴ گرم پنیر غیر لبنی٬ ۱۲۴ گرم هویج خام٬ ۱۲۴ گرم کشمش بی دانه و چهار قاشق غذاخوری روغن گیاهی است٬ به اندازه کافی چربی٬ پروتئین٬ کربوهیدرات و ویتامین دارد. پس چرا چنین هارمونی زیبایی از غذا و دانش برای تنبیه جانیان استفاده شود؟ خوب دلیلش واضح است: برای این که مزه مقوا می دهد٬ بوی تخم مرغ گندیده دارد و قیافه اش شبیه استفراغ پخته شده است.
اما داستان به همین جا ختم نمیشود. روشهای پیشرفته کشاورزی و دامپروری هم در راهند. مثلا:
۱- ترکیب بافت گیاهان کشت شده. در این روش که بیشتر برای مزارع کوچک مناسب است٬ گیاهان ضد آفت در میان محصول اصلی و گیاهی دیگر درطراف مزرعه برای جذب آفات کاشته میشوند. دزمودیوم (نوعی شبدر) در میان مزرعه ذرت برای فراری دادن حشرات و جلوگیری از رشد علفهای هرز و علف فیل (نوعی علف آفریقایی Elephant grass or Napier Grass) در اطراف مزرعه برای جذب حشرات و کشتن لاروهای آنها. مکان: کنیا. نوع محصول: ذرت. افزایش تقریبی محصول: بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد.
۲- رصد از راه دور. تشخیص زمینهای خشک یا مرطوب و همچنین زمینهای غنی یا فقیر از نیتروٓژن با کمک تصویربرداری ماهواره‌ای. مکان: سونورا٬ مکزیک. نوع محصول: گندم. افزایش محصول ۱۰ درصد.
۳- آیش بندی. این روش مدتهاست که شناخته شده است ولی امروزه دقیقا می دانیم که چه نوع گیاهی باید برای چه مدتی کشت شود تا بازدهی به بالاترین میزان برسد. مکان: شمال ایالات متحده آمریکا. نوع محصول: نخود. افزایش بازدهی: ۲۰ درصد.
همچنین استفاده از تراکتورهای مجهز به ناوبری ماهواره ای (GPS) و حتی بی نیاز به راننده٬ کمک بزرگی است به سرعت بیشتر برای شخم زدن٬ بذرپاشی (با حداقل طی دوباره مسیر) و برداشت.
افزایش زمین زیر کشت نیز باید برای افزایش محصولات کشاورزی در نظر گرفته شود. نمودار میزان زمین بایر که که با آب باران آبیاری میشود و قابل استفاده برای کشاورزی است و میزانی که تاکنون استفاده شده است را به تفکیک منطقه در زیر ببینید:
می بینید که بیشترین زمین قابل استفاده در آفریقا واقع است. جایی که بیشترین نیاز به مواد غذایی وجود دارد.
برای مطالعه مقاله کامل (شامل موضوعات دامپروری و ماهی گیری) به منبع این لینک سر بزنید.
ولی امروزه به نظر میرسد که عصر کشاورزی مبتنی بر مواد شیمیایی به انتهای خود نزدیک میشود. سرانه تولید بر واحد سطح مدتهاست بدون افزایش چشمگیری٬ تقریبا ثابت باقی مانده٬ در حالیکه تقاضا بیش از همیشه٬ رشدی تصاعدی دارد. نمودار رشد تولید محصولات غذایی و رشد جمعیت را ببینید:
دهه شصت: انقلاب سبز موجب افزایش محصولات کشاورزی شد.
سال ۲۰۰۸: محصولات تولیدی دیگر جوابگری نیاز بشر نیستند.
البته این روند تا حدودی قابل اصلاح است. بیوتکنولوژی و دانش ژنتیک و همچنین اصلاح قوانین تجارت برای تسهیل انتقال مواد غذایی میان کشورها میتوانند تا حدودی این نمودار را اصلاح کنند. انسان در حال اعمال فشاری وحشتناک بر منابع طبیعی برای تغذیه خود است. البته خبر خوبی هم در این میان وجود دارد و آن این است: ظرفیت ما برای نوآوری تقریبا به اندازه اشتهای ما برای خوردن بی انتهاست. وقتش است که انقلاب سبز دیگری در زمینه کشاورزی راه بیافتد.
ولی آیا دانش میتواند مشکل ما در مورد غذا حل کنید؟ آیا دانش میتواند غذایی کاملا مغذی٬ شبیه آنچه فضانوردان مصرف می کنند برای ما بسازد؟ البته که می تواند. ولی محصول چیزی خواهد بود شبیه «قرص نان مغذی». این محصول که همین الان در بعضی ایالات آمریکا به زندانیان انفرادی به عنوان غذا داده میشود٬ به قدری «دل به هم زن» است که همین حالا چندین پرونده دعاوی درباره آن در دادگاهها در جریان است. این محصول که ترکیبی است از ۶ برش نان گندم سبوس دار٬ ۳۷۳ گرم کنسرو اسفناج٬ ۲ فنجان لوبیا٬ ۲۴۸ گرم شیر بدون چربی٬ ۱۸۶ گرم سیب زمینی٬ ۱۸۶ گرم رب گوجه فرنگی٬ ۱۲۴ گرم پنیر غیر لبنی٬ ۱۲۴ گرم هویج خام٬ ۱۲۴ گرم کشمش بی دانه و چهار قاشق غذاخوری روغن گیاهی است٬ به اندازه کافی چربی٬ پروتئین٬ کربوهیدرات و ویتامین دارد. پس چرا چنین هارمونی زیبایی از غذا و دانش برای تنبیه جانیان استفاده شود؟ خوب دلیلش واضح است: برای این که مزه مقوا می دهد٬ بوی تخم مرغ گندیده دارد و قیافه اش شبیه استفراغ پخته شده است.
اما داستان به همین جا ختم نمیشود. روشهای پیشرفته کشاورزی و دامپروری هم در راهند. مثلا:
۱- ترکیب بافت گیاهان کشت شده. در این روش که بیشتر برای مزارع کوچک مناسب است٬ گیاهان ضد آفت در میان محصول اصلی و گیاهی دیگر درطراف مزرعه برای جذب آفات کاشته میشوند. دزمودیوم (نوعی شبدر) در میان مزرعه ذرت برای فراری دادن حشرات و جلوگیری از رشد علفهای هرز و علف فیل (نوعی علف آفریقایی Elephant grass or Napier Grass) در اطراف مزرعه برای جذب حشرات و کشتن لاروهای آنها. مکان: کنیا. نوع محصول: ذرت. افزایش تقریبی محصول: بین ۲۰ تا ۱۰۰ درصد.
۲- رصد از راه دور. تشخیص زمینهای خشک یا مرطوب و همچنین زمینهای غنی یا فقیر از نیتروٓژن با کمک تصویربرداری ماهواره‌ای. مکان: سونورا٬ مکزیک. نوع محصول: گندم. افزایش محصول ۱۰ درصد.
۳- آیش بندی. این روش مدتهاست که شناخته شده است ولی امروزه دقیقا می دانیم که چه نوع گیاهی باید برای چه مدتی کشت شود تا بازدهی به بالاترین میزان برسد. مکان: شمال ایالات متحده آمریکا. نوع محصول: نخود. افزایش بازدهی: ۲۰ درصد.
همچنین استفاده از تراکتورهای مجهز به ناوبری ماهواره ای (GPS) و حتی بی نیاز به راننده٬ کمک بزرگی است به سرعت بیشتر برای شخم زدن٬ بذرپاشی (با حداقل طی دوباره مسیر) و برداشت.
افزایش زمین زیر کشت نیز باید برای افزایش محصولات کشاورزی در نظر گرفته شود. نمودار میزان زمین بایر که که با آب باران آبیاری میشود و قابل استفاده برای کشاورزی است و میزانی که تاکنون استفاده شده است را به تفکیک منطقه در زیر ببینید:
می بینید که بیشترین زمین قابل استفاده در آفریقا واقع است. جایی که بیشترین نیاز به مواد غذایی وجود دارد.
برای مطالعه مقاله کامل (شامل موضوعات دامپروری و ماهی گیری) به منبع این لینک سر بزنید.
